Tijdens je zwangerschap kun je vragen hebben over pijn tijdens de bevalling. Hoe erg zal de pijn zijn? Wat als ik er niet tegen kan? Kun je iets tegen de pijn krijgen? Bevallen doet pijn. Maar elke bevalling is anders. De ene vrouw kan gemakkelijker met de pijn omgaan dan de ander. Er zijn allerlei manier om de pijn wat te verzachten, met en zonder medicatie, thuis en in het ziekenhuis.
filmpjes over pijn en pijnbestrijding
folder verschillende talen
Natuurlijke pijnstilling
Tijdens de bevalling maakt je lichaam zelf pijnstillers aan: endorfinen. Deze zorgen ervoor dat de pijn draaglijker is tijdens de bevalling. Angst remt de productie van endorfine. Hoe minder angst je hebt, hoe meer ontspannen je bent en hoe meer endorfinen er aangemaakt zullen worden.
Hieronder zie je enkele tips, die je zelf kan uitproberen om met de pijn om te gaan:
- Zorg voor ondersteuning door iemand waar je graag bij bent, zoals je partner, moeder of zus.
- Probeer verschillende houdingen, zoals op handen en knieën, lopen, zitten of liggen.
- Concentreer je op je ademhaling, zoals geleerd op een eventuele zwangerschapscursus.
- Zorg voor een warme omgeving, warme sokken, douche, kruik, warm bad, etcetera.
- Zorg voor een massage van onderrug en benen.
- Sommige vrouwen gebruiken tijdens de geboorte de Tens, een apparaatje waarmee je jezelf kleine stroomstootjes geeft tegen de pijn.
- Blijf kleine beetjes eten en drinken.
Pijnstilling met medicatie
In het ziekenhuis kun je medicijnen krijgen tegen de pijn. De reden dat dit alleen in het ziekenhuis kan, is omdat hierbij voortdurend je hartslag, bloeddruk en ademhaling moeten worden gecontroleerd. Ook de conditie van je kindje moet worden bewaakt door middel van een hartfilmpje (CTG).
De volgende behandelingen worden in het ETZ Elisabeth te Tilburg en het JBZ te Den Bosch het meest toegepast:
- Ruggenprik (epidurale analgesie)
- Pompje met remifentanil
- Injectie met pethidine
Ruggenprik
De ruggenprik is een injectie in je onderrug met een combinatie van pijnstillende medicijnen. Door de ruggenprik heb je geen pijn meer in je onderlichaam. De anesthesioloog verdooft eerst de huid, waarna er een naald in de onderrug wordt geplaatst. Je moet dan je rug bol maken en stil blijven zitten. Via de naald wordt een dun slangetje in je rug ingebracht. Via dit slangetje komt de pijnmedicatie in je rug terecht. Binnen vijftien minuten voel je geen pijn meer.
In het ETZ en het Jeroen Bosch Ziekenhuis is de ruggenprik 24 uur per dag beschikbaar. Het kan wel even duren voordat je eenmaal pijnstilling hebt, omdat eerst de conditie van jou en je baby gecontroleerd moeten worden.
Aan de ruggenprik zitten voor- en nadelen. Hieronder staan ze voor je op een rijtje.
Voordelen
- In 95 procent van de gevallen voel je helemaal geen pijn meer.
- Geen nadelige gevolgen voor het kindje of voor het geven van borstvoeding.
- Je wordt niet slaperig of suf, dus je maakt de bevalling helemaal mee.
Nadelen
- Soms werkt de ruggenprik maar aan één kant. Bij vijf procent van de vrouwen wordt de pijn niet of nauwelijks minder.
- Het persen kan langer duren. Je hebt daardoor iets meer kans op een bevalling met zuignap (vacuümpomp).
- De weeën moeten vaker met medicijnen worden gestimuleerd.
- Je mag en kan je bed niet uit, omdat je minder gevoel in je benen hebt.
- Je krijgt een infuus met vocht om te voorkomen dat de bloeddruk te laag wordt.
- Je hebt minder controle over je blaas. Daarom wordt er een katheter ingebracht.
- Je lichaamstemperatuur kan stijgen. Het is dan lastig te bepalen of dat door de ruggenprik komt of dat het om koorts gaat door een infectie. Soms krijgen zowel jij als je kindje voor alle zekerheid antibiotica. Je kindje moet dan na de bevalling worden nagekeken door de kinderarts en opgenomen worden op de kinderafdeling.
- Soms kan je jeuk krijgen. Deze kan door verandering van samenstelling van de medicijnen worden verholpen.
- De ruggenprik wordt door de anesthesioloog gezet. Deze assisteert ook bij operaties, waardoor deze soms niet meteen bij je aanwezig kan zijn.
Pompje met remifentanil
Remifentanil is een morfineachtige stof die wordt toegediend via een infuus. Het infuus zit aan een pompje en door van tijd tot tijd op een knop te drukken die je zelf in je hand houdt, dien je jezelf steeds een bepaalde hoeveelheid remifentanil toe. Het pompje is zo afgesteld dat je jezelf nooit teveel kunt geven.
Remifentanil werkt al na één minuut en verdooft de pijn beter dan pethidine, maar minder goed dan een ruggenprik. Het kan gedurende enkele uren gebruikt worden als pijnstilling. Na enkele uren raakt je lichaam eraan gewend en zal het minder goed gaan werken. Daarom wordt deze vorm van pijnstilling gebruikt vanaf ongeveer zes à zeven centimeter ontsluiting, wanneer zeer waarschijnlijk maar enkele uren van pijnstilling nog nodig zullen zijn.
Remifentanil kan van invloed zijn op je ademhaling en op de hoeveelheid zuurstof in je bloed. Er is een kleine kans op een ademstilstand bij de moeder. Dat is de reden waarom jij en je kindje bij gebruik van dit middel continue zorgvuldig in de gaten worden gehouden. In het ETZ is remifentanil 24 uur per dag beschikbaar. Het kan wel even duren voordat je eenmaal pijnstilling hebt, omdat eerst de conditie van jou en je baby gecontroleerd moeten worden.
In het Jeroen Bosch Ziekenhuis kun je nog geen gebruik maken van deze vorm van pijnstilling.
Pethidine
Pethidine wordt via een injectie in je bil of bovenbeen toegediend. Het lijkt op morfine en werkt binnen een half uur. Pethidine neemt de pijn niet helemaal weg. Het verdooft wel de ergste pijn. Het medicijn werkt twee tot vier uur. Je kunt er slaperig van worden of zelfs in slaap vallen. Dat kan prettig zijn als je moe bent van de (voor)weeën; dan kun je even uitrusten.
Vanwege de bijwerkingen wordt pethidine niet meer gegeven aan het einde van de ontsluiting. Je kunt er misselijk, suf en slaperig van worden. Daardoor bestaat dan de mogelijkheid dat je de geboorte van je kindje minder bewust meemaakt. Ook kan je baby na de geboorte moeite hebben met ademhalen, wanneer je kindje geboren wordt binnen de tijd dat pethidine nog werkzaam is. Om deze redenen wordt pethidine niet zo snel gebruikt. Wel is het een middel om toe te dienen wanneer je bevalling niet is begonnen, maar je al wel nachten wakker ligt van het gerommel in je buik. Het geeft je dan de gelegenheid om een nachtje goed te slapen.